ماه: مرداد ۱۴۰۴

علت استفاده از میلگرد نمره ۱۲ یا ۱۴ به عنوان نشیمن در اسکلت بتنی چیست و جایگزین آن چیست؟
هنگام استفاده از سقف کرومیت در اسکلت بتنی، تیرچه‌ها نمی‌توانند مستقیماً روی قالب چوبی یا فلزی تیر بتنی قرار گیرند، زیرا پس از بتن‌ریزی هیچ اتصال مکانیکی بین تیرچه و تیر بتنی ایجاد نمی‌شود. برای حل این مشکل، یک نشیمن‌گاه (Bearing Seat) برای تیرچه‌ها در داخل تیرهای بتنی اصلی تعبیه می‌شود.
روش اول (رایج): استفاده از میلگرد نشیمن
• نحوه اجرا: یک یا دو ردیف میلگرد با نمره بالا (ϕ۱۲ \phi 12 ϕ۱۲، ϕ۱۴ \phi 14 ϕ۱۴ یا بالاتر) در ارتفاع مشخصی در داخل قالب تیر بتنی قرار داده می‌شوند. سر تیرچه‌های کرومیت روی این میلگردها تکیه می‌کنند.
• چرا نمره بالا؟ این میلگردها باید وزن تیرچه‌ها و کارگران را در حین اجرا تحمل کنند بدون اینکه خم شوند یا تغییر شکل دهند. نمره پایین‌تر توانایی تحمل این بار متمرکز را ندارد.
• مزیت: اجرای ساده و سریع.
• عیب: این یک اتصال صددرصدی و ایده‌آل نیست و بیشتر نقش یک تکیه‌گاه موقت در حین اجرا را دارد. اتصال نهایی به درگیری بال فوقانی و میلگردهای اُتکا در بتن وابسته است.
روش دوم (حرفه‌ای‌تر): استفاده از نبشی یا پلیت فولادی
• نحوه اجرا: به جای میلگرد، یک نبشی سرتاسری یا پلیت‌های مجزا (تسمه) در محل تکیه‌گاه تیرچه‌ها به آرماتورهای تیر بتنی بسته شده یا جوش داده می‌شوند. تیرچه‌ها روی این نشیمن‌گاه فولادی قرار گرفته و سپس به آن جوش داده می‌شوند.
• مزیت:
o اتصال بسیار قوی و یکپارچه: با جوشکاری تیرچه به این نبشی/پلیت، یک اتصال فولادی مستقیم و مستحکم بین سقف و تیر اصلی برقرار می‌شود.
o انتقال بار بهتر: بار به شکل گسترده‌تری به تیر بتنی منتقل می‌شود.
o افزایش ایمنی لرزه‌ای: این اتصال یکپارچه، عملکرد دیافراگم سقف را در برابر زلزله به شدت بهبود می‌بخشد.
• عیب: هزینه بالاتر و نیاز به دقت و مهارت اجرایی بیشتر.
نتیجه‌گیری: هرچند استفاده از میلگرد نمره بالا رایج است، اما استفاده از نبشی یا پلیت به عنوان نشیمن‌گاه و جوشکاری تیرچه به آن، روشی به مراتب اصولی‌تر و ایمن‌تر برای اجرای سقف کرومیت در اسکلت بتنی است

آیا تیرچه کرومیت یک محصول استاندارد است؟ چگونه می‌توان آن را کنترل کرد؟
بله. تولید تیرچه‌های فولادی با جان باز (کرومیت) تحت پوشش استاندارد ملی ایران به شماره ۱۴۴۳۱ قرار دارد. این استاندارد مشخصات فنی، الزامات کیفی، روش‌های آزمون و معیارهای پذیرش این محصول را تعیین می‌کند.
علاوه بر این، طراحی و اجرای سقف‌های تیرچه کرومیت باید بر اساس ضوابط “نشریه شماره ۱۵۱ سازمان برنامه و بودجه” با عنوان “راهنمای طراحی و اجرای سقف‌های تیرچه و بلوک” و همچنین مباحث مقررات ملی ساختمان (به ویژه مبحث نهم و دهم) انجام شود.
هنگام خرید، می‌توانید از تولیدکننده درخواست کنید تا گواهی تطابق محصول با استاندارد ملی را به شما ارائه دهد. این امر اطمینان بیشتری از کیفیت و اصالت محصول به شما می‌دهد

​​

در هنگام خرید تیرچه کرومیت به چه نکاتی باید توجه کنیم؟ چگونه می‌توان آن را کنترل کرد؟
کنترل کیفیت تیرچه کرومیت قبل از خرید و نصب، برای تضمین ایمنی سازه ضروری است. به موارد زیر دقت کنید:
۱٫ نقشه و مشخصات فنی: تیرچه‌ها باید دقیقاً مطابق با مشخصات ذکر شده در جدول لیستوفر (که توسط مهندس محاسب ارائه شده) ساخته شوند. سایز نبشی بال فوقانی، ضخامت و عرض ورق تحتانی، و قطر میلگردهای زیگزاگ را با نقشه چک کنید.
۲٫ کیفیت جوشکاری: این مهم‌ترین بخش بازرسی است.
o جوش CO₂: بهترین و استانداردترین روش جوشکاری برای تیرچه کرومیت، جوشکاری با گاز محافظ CO2CO_2CO2 است. این جوش‌ها ظاهری یکنواخت و تمیز دارند.
o جوش قوسی (الکترود دستی): اگر از جوش دستی استفاده شده، باید بسیار دقیق و توسط جوشکار ماهر انجام شده باشد. از خرید تیرچه‌هایی با جوش‌های نامنظم، سوخته، پر از تخلخل و سرباره خودداری کنید.
o طول و بعد جوش: جوش‌ها باید دارای طول و ضخامت کافی باشند و پیوستگی لازم را بین اعضا برقرار کنند.
۳٫ صافی و عدم تابیدگی: تیرچه را روی یک سطح صاف قرار دهید. نباید هیچگونه خمیدگی جانبی یا تابیدگی در طول آن وجود داشته باشد. یک تیرچه کج یا تاب‌دار تحت بارگذاری عملکرد درستی نخواهد داشت.
۴٫ بررسی زنگ‌زدگی: زنگ‌زدگی سطحی و کم، طبیعی است و مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما از خرید تیرچه‌هایی که دچار خوردگی عمیق و پوسته‌ای شده‌اند، جداً خودداری کنید، زیرا سطح مقطع مفید فولاد در آن‌ها کاهش یافته است.
۵٫ تولیدکننده معتبر: تیرچه‌ها را از کارگاه‌ها و کارخانه‌هایی تهیه کنید که دارای استاندارد، کنترل کیفیت و شهرت خوبی هستند. این تولیدکنندگان معمولاً گواهی فنی و نتایج تست محصولات خود را ارائه می‌دهند

آیا لرزش در سقف کرومیت یک مشکل جدی است؟ چگونه می‌توان آن را کنترل کرد؟
احساس لرزش یا ارتعاش در سقف‌ها به “فرکانس طبیعی” آن سقف بستگی دارد. سقف‌های سبک‌تر مانند کرومیت، به طور ذاتی فرکانس طبیعی بالاتری دارند و ممکن است در شرایط خاص، لرزش آن‌ها بیشتر از سقف‌های سنگین (مانند دال بتنی توپر) حس شود. این مشکل بیشتر در دهانه‌های بلند (بیش از ۶ تا ۷ متر) خود را نشان می‌دهد.
آیا این لرزش خطرناک است؟
معمولاً خیر. این لرزش یک مسئله “بهره‌برداری” است، نه “ایمنی”. یعنی باعث سلب آسایش ساکنین می‌شود اما به معنای خطر ریزش سقف نیست، به شرطی که محاسبات خیز مجاز به درستی انجام شده باشد.
راه‌های کنترل و کاهش لرزش:
۱٫ محدود کردن دهانه: ساده‌ترین راه، استفاده از سقف کرومیت در دهانه‌های متعارف (تا ۶ متر) است.
۲٫ افزایش سختی تیرچه‌ها: مهندس محاسب می‌تواند با طراحی تیرچه‌های قوی‌تر (استفاده از ورق یا نبشی سنگین‌تر) سختی سقف را افزایش داده و لرزش را کاهش دهد. این کار هزینه تیرچه‌ها را بالا می‌برد.
۳٫ اجرای صحیح کلاف عرضی: کلاف عرضی (Tie Beam) با توزیع بار بین تیرچه‌ها، سختی کلی سقف را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد و در کاهش لرزش بسیار موثر است.
۴٫ افزایش ضخامت بتن رویه: افزایش ضخامت بتن از ۵ به ۷ سانتی‌متر، جرم و سختی سقف را افزایش می‌دهد و به کاهش لرزش کمک می‌کند.
۵٫ کف‌سازی سنگین‌تر: استفاده از کف‌سازی سنگین‌تر (مانند ملات ماسه سیمان با ضخامت بیشتر) می‌تواند به “میرایی” یا جذب ارتعاشات کمک کند.
بنابراین، با طراحی مهندسی دقیق و رعایت نکات اجرایی، می‌توان لرزش سقف کرومیت را به طور کامل کنترل کرده و به حد آسایش رساند

آیا تیرچه‌های کرومیت نیاز به ضد زنگ دارند؟
این موضوع به شرایط محیطی و زمان‌بندی پروژه بستگی دارد.
• در شرایط عادی: بال تحتانی و اعضای زیگزاگ تیرچه کرومیت پس از اجرای سقف، توسط نازک‌کاری (گچ و خاک یا سقف کاذب) پوشانده می‌شوند و از تماس مستقیم با رطوبت در امان هستند. بال فوقانی نیز کاملاً در بتن مدفون می‌شود. بنابراین در اکثر پروژه‌های شهری با آب و هوای خشک، نیازی به اجرای ضد زنگ نیست.
• در شرایط خاص:
o مناطق با رطوبت بالا: در شهرهای شمالی یا جنوبی کشور که رطوبت هوا بالاست، برای جلوگیری از هرگونه خوردگی در بلندمدت، توصیه می‌شود قبل از نصب، یک لایه ضد زنگ روی تمام سطوح فولادی تیرچه اجرا شود.
o انبار کردن طولانی مدت: اگر قرار است تیرچه‌ها برای مدت طولانی (بیش از چند هفته) در کارگاه و در معرض باران و رطوبت انبار شوند، بهتر است با ضد زنگ محافظت گردند.
به طور کلی، این یک اقدام پیشگیرانه است که هزینه کمی دارد اما دوام و عمر سازه را در محیط‌های خورنده افزایش می‌دهد

اُتکا (Oteka) در سقف کرومیت چیست و چه کاربردی دارد؟
اُتکا (Oteka) یا میلگرد تقویتی سر تیرچه، یک آرماتور کوتاه با خم‌های خاص است که در محل تکیه‌گاه تیرچه (جایی که تیرچه روی تیر اصلی قرار می‌گیرد) نصب می‌شود.
کاربرد و اهمیت اُتکا:
۱٫ جلوگیری از ترک‌های برشی: بیشترین نیروی برشی در سقف، در محل تکیه‌گاه‌ها رخ می‌دهد. بتن به تنهایی در برابر برش ضعیف است. اُتکا به عنوان یک آرماتور برشی عمل کرده و از ایجاد ترک‌های قطری و خطرناک در بتن بالای تکیه‌گاه جلوگیری می‌کند.
۲٫ افزایش ظرفیت باربری تکیه‌گاه: با مسلح کردن بتن در این ناحیه حساس، ظرفیت باربری و ایمنی کل سقف افزایش می‌یابد.
۳٫ تکمیل عملکرد زیگزاگ: میلگردهای زیگزاگ در انتهای تیرچه قطع می‌شوند. اُتکا این ضعف را پوشش داده و پیوستگی مسلح‌سازی را تا روی تکیه‌گاه ادامه می‌دهد.
عدم اجرای اُتکا یکی از اشتباهات اجرایی رایج و خطرناک در سقف‌های تیرچه بلوک (چه کرومیت و چه بتنی) است و می‌تواند ایمنی سقف را به شدت به خطر اندازد. اجرای صحیح آن طبق نقشه‌های اجرایی الزامی است

نکات کلیدی که مهندس ناظر باید در روز بتن‌ریزی سقف کرومیت کنترل کند، چیست؟ آیا این تیرچه‌ها قابل استفاده‌اند؟

تفاوت تیرچه کرومیت با سقف کامپوزیت (مرکب) چیست؟
این دو سیستم سقفی شباهت‌هایی دارند (هر دو از فولاد و بتن تشکیل شده و نیازی به شمع‌بندی ندارند) اما تفاوت‌های اساسی در اجزا و نحوه اجرا دارند.
ویژگی سقف کرومیت (تیرچه و بلوک) سقف کامپوزیت (مرکب)
عضو باربر اصلی تیرچه‌های خرپایی کرومیت (پیش‌ساخته) تیرآهن‌های فرعی (IPE, CPE)
پرکننده بلوک (یونولیت، سفال، سیمان) به عنوان قالب دائمی ورق گالوانیزه ذوزنقه‌ای (متال دک) یا قالب موقت (تخته و …)
میلگرد برشی اعضای زیگزاگ خود تیرچه نقش میلگرد برشی را دارند. گل‌میخ‌ها (Studs) که روی بال فوقانی تیرآهن‌ها جوش داده می‌شوند.
ضخامت سقف معمولاً کمتر است (حدود ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر). معمولاً بیشتر است به دلیل ارتفاع تیرآهن‌ها.
سرعت اجرا بسیار بالا به دلیل سبکی و پیش‌ساخته بودن تیرچه‌ها. بالا است، اما نصب ورق‌های گالوانیزه و جوشکاری گل‌میخ‌ها زمان‌بر است.
هزینه معمولاً مقرون‌به‌صرفه‌تر از سقف کامپوزیت است. به دلیل استفاده از تیرآهن‌های سنگین و گل‌میخ، معمولاً گران‌تر است.
کاربرد ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری با دهانه‌های متوسط. پارکینگ‌ها، ساختمان‌های صنعتی و پروژه‌های با دهانه‌های بسیار بلند و بارهای سنگین.
به طور خلاصه، سقف کرومیت نسخه‌ی بهینه‌تر و اقتصادی‌تر سقف‌های مرکب برای کاربری‌های رایج ساختمانی است